Công tác hộ đê, phòng lụt là trách nhiệm của các cấp, địa phương và người dân

Hệ thống đê điều có vai trò đặc biệt quan trọng trong công tác phòng chống thiên tai, bảo vệ tính mạng, tài sản của người dân. Tuy nhiên, trước diễn biến phức tạp và khó lường của tình hình bão, lũ,…cùng nhiều tuyến đê còn chưa an toàn thì nguy cơ về các sự cố nguy hiểm là điều có thể xảy ra.

Nguy cơ mất an toàn hệ thống đê điều

Theo Vụ Quản lý đê điều (Tổng cục Phòng chống thiên tai), hệ thống đê điều ở nước ta có quy mô lớn; với tổng chiều dài khoảng 9.300 km; trong đó có 6.400 km đê sông và gần 2.900 km đê biển. Trên các tuyến đê, có khoảng 2.700 km đê được phân cấp từ cấp III đến cấp đặc biệt. Đây là các tuyến đê bảo vệ các khu vực có dân cư tập trung đông và nhiều công trình hạ tầng quan trọng.

Nhìn chung, hệ thống đê điều ở nước ta đã được khép kín và khá đồng bộ, song các tuyến đê chủ yếu được đắp bằng đất, dưới tác động của mưa, lũ, bão nên các tuyến đê thường xuyên bị hư hỏng, xuống cấp nhanh, khó đảm bảo an toàn khi phải chống chọi với lũ lớn và sóng to, gió lớn.

Những năm qua, hệ thống đê điều luôn được Nhà nước quan tâm đầu tư kinh phí cho việc tu bổ, sửa chữa và nâng cấp. Tuy nhiên, do chiều dài đê lớn, nguồn kinh phí đầu tư nâng cấp còn có hạn, vì vậy, hiện tại còn nhiều đoạn đê, tuyến đê chưa đảm bảo an toàn trước thiên tai ngày một cực đoan và khốc liệt.

Đến nay, vẫn còn 244 km đê từ cấp III đến cấp đặc biệt thiếu cao trình, có khả năng bị tràn khi gặp lũ lớn; 726 km đê còn nhỏ, hẹp, chưa đủ yêu cầu so với thiết kế; hơn 12 km đê thường xuyên xảy ra mạch sủi, 66 km đê bị rò rỉ chưa được xử lý. Đồng thời, 93 cống dưới đê hư hỏng nặng cần phải xây dựng lại, 355 cống cần sửa chữa; 220 km kè bị hư hỏng, sạt lở và còn tồn tại 239 vị trí trọng điểm xung yếu cần phải xây dựng phương án bảo vệ.

Hàng năm, trong mùa mưa, lũ, bão thường xảy ra nhiều sự cố gây mất an toàn hệ thống đê điều. Cụ thể, năm 2017, xảy ra 426 sự cố đê điều. Từ đầu năm 2018 đến nay, đã xảy ra 116 sự cố, trong đó có nhiều sự cố nguy hiểm. Đây là điều cần đặc biệt quan tâm trước những diễn biến bất thường của thiên tai.

Nếu để xảy ra vỡ đê, nhất là đối với hệ thống đê sông Hồng đang bảo vệ 15.000 km2, với số dân 20,2 triệu người, trong khu vực có trung tâm chính trị, kinh tế quan trọng của thủ đô Hà Nội, tập trung nhiều khu công nghiệp, trọng điểm kinh tế, cơ sở hạ tầng... sẽ gây ra hậu quả vô cùng nghiêm trọng.

Nâng cao nhận thức của các cấp chính quyền và người dân

Trước thực trạng còn nhiều tuyến đê, đoạn đê xung yếu, để đảm bảo an toàn cho hệ thống đê điều, hàng năm, trước mùa mưa, bão, lũ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã có văn bản hướng dẫn các địa phương tổ chức rà soát, đánh giá thực trạng hệ thống đê điều, xác định các trọng điểm xung yếu. Đồng thời xây dựng, phê duyệt và triển khai trên thực tế phương án hộ đê, bảo vệ các tuyến trọng điểm. Các phương án hộ đê, bảo vệ trọng điểm được các tỉnh, thành phố xây dựng chi tiết, cụ thể và đảm bảo sẵn sàng theo phương châm “4 tại chỗ” (vật tư, lực lượng, chỉ huy và hậu cần tại chỗ). Đây là phương án và giải pháp thiết thực, hiệu quả trong phòng chống lũ lụt đã được khẳng định trong nhiều năm qua.         

Một vấn đề rất cần quan tâm trong công tác hộ đê, chống lũ là khâu vật tư dự phòng. Hiện nay, vật tư dự phòng cho công tác hộ đê như: Đá hộc, cát, sỏi, rọ thép, bao tải, đất,…còn thiếu về số lượng và chủng loại. Nhiều chủng loại vật tư không còn phù hợp với trình độ khoa học công nghệ, điều kiện thi công cơ giới trong hộ đê hiện nay. Nhiều loại vật tư như tre, rong rào không còn hoặc rất thiếu ở các vùng nông thôn ven đê cũng là điều cần quan tâm xử lý.

Trước thực trạng trên, theo Vụ Quản lý đê điều, để đảm bảo an toàn hệ thống đê điều trong thời gian trước mắt và lâu dài, bên cạnh việc tăng cường đầu tư củng cố, tu bổ đê điều, từng bước nâng cấp hệ thống đê theo yêu cầu phòng, chống lũ, bão, các địa phương, các cấp, các ngành cần nhanh chóng khắc phục các mặt còn yếu kém.

Trong đó, cần tuyên truyền nâng cao nhận thức của các cấp chính quyền từ trung ương đến địa phương và nhân dân, nhất là lực lượng quản lý đê điều và phòng chống thiên tai về thực trạng hệ thống đê điều, những mặt còn tồn tại và yếu kém trong công tác hộ đê, phòng chống lụt bão trước hiểm họa thiên tai ngày càng khắc nghiệt, khó lường.

Nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo mưa, lũ để chủ động trong công tác chỉ đạo vận hành hệ thống hồ chứa cắt lũ đảm bảo an toàn cho đê điều vùng hạ du. Các nhà máy thủy điện lớn cần đảm bảo yêu cầu an toàn công trình hồ chứa lên hàng đầu; đảm bảo hài hòa giữa lợi ích phát điện với việc cắt lũ, xả lũ, thực hiện nghiêm ý kiến chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống thiên tai khi xảy ra các đợt mưa, lũ lớn.

Bên cạnh đó, cần hạn chế việc lấn chiếm không gian thoát lũ, chứa lũ. Tăng cường công tác kiểm tra trên các tuyến đê kè, lòng sông, bãi sông để phát hiện, ngăn chặn, xử lý kịp thời, dứt điểm các vi phạm nhằm bảo đảm an toàn cho hệ thống đê điều và thông thoáng lòng dẫn.

Đặc biệt, củng cố, nâng cao chất lượng hệ thống đê đáp ứng được yêu cầu chịu được lũ lớn, dài ngày. Trước mắt cần nhanh chóng xóa đi những trọng điểm xung yếu về đê, kè, cống, không để xảy ra vỡ đê đột ngột.

Như vậy có thể thấy từ thực trạng của hệ thống đê điều của nước ta và tình hình thiên tai ngày càng cực đoan, khắc nghiệt, nguy cơ mất an toàn đê điều là hiện hữu. Để tránh hiểm họa vỡ đê xảy ra bất ngờ, cùng với việc tiếp tục đầu tư củng cố, nâng cấp, dần xóa bỏ các trọng điểm xung yếu thì rõ ràng cần tránh tư tưởng chủ quan, lơ là và công tác hộ đê, phòng lụt là trách nhiệm của các cấp, các ngành, các địa phương và người dân./.