Cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn nổ ra ngày 27/9/1940 đã đi vào lịch sử vẻ vang của dân tộc Việt Nam. Nhằm ghi nhận những đóng góp to lớn của đồng bào các dân tộc huyện Bắc Sơn nói riêng và của tỉnh Lạng Sơn nói chung, tháng 2/2017, Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định công nhận các xã An toàn khu, Vùng An toàn khu ở tỉnh Lạng Sơn và xếp hạng di tích Quốc gia đặc biệt đối với Di tích lịch sử Khởi nghĩa Bắc Sơn.
Gìn giữ, phát huy giá trị các di tích liên quan đến Khởi nghĩa Bắc Sơn. Ảnh: baolangson.vn
Giám đốc Bảo tàng Khởi nghĩa Bắc Sơn, Dương Thị Tốt cho biết: Với mục đích giúp người xem hiểu một cách toàn diện, sâu sắc, có hệ thống về lịch sử, con người và cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn, nội dung trưng bày của bảo tàng được trình bày một cách khoa học, có bố cục chặt chẽ, logic theo các nguyên tắc bảo tàng học. Mỗi phần trưng bày của bảo tàng như một trang sách, là dẫn chứng sinh động về công lao to lớn của lớp lớp cha ông trong công cuộc đấu tranh bảo vệ đất nước, đồng thời khơi dậy lòng tự hào dân tộc trong thế hệ trẻ. Hằng năm Bảo tàng Khởi nghĩa Bắc Sơn đón hàng trăm ngàn lượt khách đến tham quan.
Hiện nay, trên địa bàn huyện Bắc Sơn có 55 điểm di tích, trong đó 13 điểm di tích được Nhà nước xếp hạng di tích Quốc gia và 14 điểm đi tích được xếp hạng cấp tỉnh. Trong số các di tích cách mạng, có nhiều di tích tiêu biểu như: đèo Tam Canh, đồn Mỏ Nhài, đình Nông Lục, di tích Khuổi Nọi... Đây là những di tích tiêu biểu ghi dấu những sự kiện lịch sử quan trọng liên quan đến cuộc khởi nghĩa, những chiến công vang dội của đội du kích Bắc Sơn và Đội Cứu quốc quân Bắc Sơn.
Tại Bảo tàng Khởi nghĩa Bắc Sơn còn lưu giữ nhiều hiện vật quý liên quan đến cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn như vũ khí nhân dân Bắc Sơn đã dùng tham gia khởi nghĩa; đồ dùng nhân dân đã sử dụng trong những năm tháng nuôi giấu, ủng hộ cán bộ hoạt động cách mạng; đồ dùng sinh hoạt, vũ khí chiến đấu của du kích Bắc Sơn và các cán bộ Trung ương Đảng từng về hoạt động ở Bắc Sơn. Đặc biệt, tại đây còn lưu giữ nhiều hiện vật quý liên quan đến cuộc đời hoạt động của các đồng chí lãnh đạo tiền bối của Đảng như Hoàng Văn Thụ, Trường Chinh, Hoàng Quốc Việt, Trần Đăng Ninh... thời kỳ ở Bắc Sơn; những hiện vật về sự hình thành, phát triển và hoạt động của đội du kích Bắc Sơn, đội Cứu Quốc quân Bắc Sơn, những hiện vật đó minh chứng cho những trang sử vẻ vang của đất nước và tình cảm sâu nặng của nhân dân Bắc Sơn đối với cách mạng.
Các di tích liên quan đến cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn đều đã được Bảo tàng Khởi nghĩa Bắc Sơn kiểm kê, quản lý và bảo vệ. Trong những năm qua, các di tích này đã được quan tâm gìn giữ, trùng tu tôn tạo để phục vụ tham quan, nghiên cứu, học tập. Bảo tàng - khu di tích khởi nghĩa Bắc Sơn đã trở thành những địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng, là điểm đến, thu hút khách tham quan.
Em Lộc Thị Nguyệt, học sinh Trường Trung học phổ thông Bắc Sơn chia sẻ: Mỗi dịp được tới thăm bảo tàng, chúng em càng cảm thấy tự hào hơn về lịch sử truyền thống cách mạng của quê hương. Phát huy truyền thống của cha ông, chúng em sẽ nỗ lực hơn nữa trong học tập để trở thành người có ích cho xã hội, xứng đáng với truyền thống của cha ông .
Được hình thành từ một sự kiện lịch sử trọng đại của đất nước, các di tích, di vật về khởi nghĩa Bắc Sơn chứa đựng giá trị văn hóa, tinh thần hết sức lớn lao. Đó là bằng chứng sinh động về ý chí kiên cường, tinh thần quật khởi và tấm lòng ân nghĩa, thủy chung của nhân dân các dân tộc huyện Bắc Sơn đối với cách mạng. Bảo tàng Khởi nghĩa Bắc Sơn không chỉ là nơi lưu giữ, bảo quản những tư liệu, hiện vật về lịch sử, văn hóa của mảnh đất giàu truyền thống mà còn trở thành nơi nghiên cứu, học tập và giáo dục truyền thống cho các thế hệ hôm nay và mai sau./.