Tình trạng ban hành VB trái pháp luật vẫn còn nhiều, có chiều hướng gia tăng
Phóng viên (PV): So với năm trước, tổng số văn bản (VB) được kiểm tra theo thẩm quyền năm 2017 tăng 45%, số VB phát hiện trái pháp luật về nội dung, thẩm quyền tăng hơn 20 %. Xin ông chia sẻ thêm về một số kết quả đã đạt được trong năm 2017?
Ông Đồng Ngọc Ba: Các con số nêu trên phần nào phản ánh công tác kiểm tra, xử lý VB ngày càng hiệu quả hơn. Tuy nhiên, cũng cảnh báo tình trạng ban hành VB trái pháp luật vẫn còn nhiều, thậm chí có chiều hướng gia tăng. Năm 2017, với phương châm “kịp thời, thận trọng, chính xác, quyết liệt”, công tác kiểm tra VB tiếp tục đạt kết quả tích cực, được ghi nhận trong báo cáo tổng kết công tác ngành Tư pháp năm 2017.
Cục trưởng Cục Kiểm tra VBQPPL, Bộ Tư pháp Đồng Ngọc Ba. (Ảnh: TH).
Ngoài số liệu bạn vừa nêu, kết quả công tác của Cục Kiểm tra VBQPPL còn thể hiện ở nhiều mặt khác. Năm 2017, công tác kiểm tra VB đặt trọng tâm vào các VB liên quan trực tiếp đến người dân, doanh nghiệp, thủ tục hành chính, môi trường đầu tư kinh doanh, bám sát hơn với thực tiễn ban hành VB. Qua đó, Cục đã giúp Bộ trưởng Bộ Tư pháp kiến nghị xử lý kịp thời một số VB chưa phù hợp được dư luận xã hội quan tâm; kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo xử lý dứt điểm nhiều VB trái pháp luật của các bộ, ngành, địa phương tồn đọng từ các năm trước.
Việc kiến nghị xử lý VB trái pháp luật được tiến hành thận trọng, chính xác, quyết liệt. Kiểm tra VB đã từng bước kết nối hiệu quả với xây dựng, theo dõi thi hành pháp luật, tạo sự đồng bộ trong kiến nghị xử lý VB sai phạm. Nhìn tổng thể, kết quả kiểm tra, xử lý các VB trái pháp luật năm 2017 đã góp phần tích cực bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, lợi ích của Nhà nước, đồng thời nâng cao nhận thức của cơ quan ban hành VB về chấp hành kỷ luật ban hành VB.
PV: Tuy nhiên, vẫn còn tình trạng một số “VB trên trời” trái pháp luật chưa được phát hiện kịp thời, thậm chí được áp dụng gây ảnh hưởng tới quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, doanh nghiệp. Theo ông, đâu là nguyên nhân cơ bản của những vướng mắc, bất cập đó?
Ông Đồng Ngọc Ba: Cũng cần phải thẳng thẳn thừa nhận, công tác kiểm tra VBQPPL trên cả nước hiện nay vẫn còn một số vướng mắc, bất cập như: Hệ thống cơ quan kiểm tra VB trong cả nước hoạt động chưa thực sự đồng bộ; Nhiều bộ, ngành, địa phương chưa thực hiện đầy đủ thẩm quyền, trách nhiệm của mình trong công tác kiểm tra, xử lý VB; Việc phát hiện một số VB trái pháp luật chưa kịp thời, có trường hợp VB trái pháp luật được áp dụng gây hậu quả tiêu cực về kinh tế - xã hội; Việc xử lý một số VB trái pháp luật, nhất là khắc phục hậu quả, xử lý trách nhiệm của cơ quan, người đã ban hành VB trái pháp luật còn hạn chế, vướng mắc...
Những hạn chế vừa nêu xuất phát từ những nguyên nhân chính sau: Về chủ quan là nhận thức chưa đầy đủ của nhiều cơ quan về công tác xây dựng, kiểm tra VB; quy trình ban hành một số VB, nhất là đánh giá tác động, lấy ý kiến người dân, doanh nghiệp còn được thực hiện chưa “thực chất”; Một bộ phận công chức kiểm tra VB còn hạn chế về năng lực...
Về khách quan, VB do cấp bộ và cấp tỉnh ban hành vẫn có xu hướng tăng cùng với nhiều vấn đề kinh tế - xã hội mới, phức tạp nảy sinh, nhất là trong lĩnh vực kinh tế....
Mặt khác, công tác kiểm tra VB là công việc khó, phạm vi tác động rộng, trong khi các điều kiện bảo đảm cả về con người và cơ sở vật chất còn nhiều hạn chế...
PV: Là cơ quan gác cổng về mặt pháp lý cho các VBQPPL trước khi ban hành. Điều này có tạo áp lực đối với đội ngũ làm công tác kiểm tra VBQPPL. Ông có trăn trở gì trước tình trạng vẫn còn những VB pháp luật sai, phải “tuýt còi”, xử lý?
Ông Đồng Ngọc Ba: Từ góc độ thực hiện nhiệm vụ của cơ quan kiểm tra VB, việc phát hiện được nhiều VB trái pháp luật là kết quả tích cực, nhất là đã kịp thời ngăn chặn, hạn chế được những tác động tiêu cực về kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, như đã nói trên, kết quả kiểm tra VB cũng cảnh báo tình trạng ban hành VB trái pháp luật vẫn còn nhiều, thậm chí có chiều hướng gia tăng. Đây là nỗi trăn trở lớn của những người làm công tác pháp luật, làm sao để không còn việc ban hành VB pháp luật sai, phải “tuýt còi”, phải xử lý. Việc này là hết sức cần thiết, nhưng với tình hình thực tế nước ta hiện nay, để làm được việc này vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức.
Nhận thức rõ vấn đề này, trong thời gian qua, chúng tôi luôn tiếp cận công việc kiểm tra VB không đơn thuần chỉ là phát hiện và kiến nghị xử lý những quy định cụ thể, mà đồng thời chú trọng việc giúp cơ quan có VB trái pháp luật nhận thức rõ sai sót để tự xử lý; cảnh báo những vi phạm thường gặp, phân tích rõ nguyên nhân để tránh việc tiếp tục ban hành quy định sai phạm. Chúng tôi cũng đề nghị các bộ, ngành, địa phương cần quan tâm, nhận thức đầy đủ về nội dung, yêu cầu của công tác xây dựng, ban hành và tự kiểm tra VBQPPL; cần nhận thức rõ VBQPPL là bộ phận cốt lõi của thể chế, tạo nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội. Từ đó cần ưu tiên các nguồn lực cho bảo đảm chất lượng của VB, nhất là khảo sát, đánh giá tác động, lấy ý kiến, thẩm định một cách “thực chất” để bảo đảm tính hợp pháp, khả thi của VBQPPL.
Ưu tiên kiểm tra các VB tác động trực tiếp đến người dân, doanh nghiệp, môi trường đầu tư, kinh doanh
PV: Công tác kiểm tra VBQPPL được cho là công cụ mạnh của ngành Tư pháp. Với tư cách Thủ trưởng đơn vị, trong năm 2018, ông đề ra những giải pháp gì nhằm phát huy được thế mạnh của công cụ này?
Ông Đồng Ngọc Ba: Thời gian tới, chúng tôi sẽ tập trung nguồn lực để kiểm tra kịp thời các VB thuộc thẩm quyền, trách nhiệm được giao; ưu tiên kiểm tra các VB tác động trực tiếp đến người dân, doanh nghiệp, môi trường đầu tư, kinh doanh, tiến tới hoàn thành việc kiểm tra ngay sau khi ban hành và trước thời điểm có hiệu lực thi hành của VB; gắn kết chặt chẽ công tác kiểm tra VB với soạn thảo, thẩm định và theo dõi thi hành pháp luật, tăng cường năng lực xử lý những tình huống VB sai tác động tiêu cực về kinh tế - xã hội; phối hợp tốt với các phương tiện truyền thông để nắm thông tin, kịp thời kiến nghị xử lý VB trái pháp luật; thực hiện hiệu quả ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kiểm tra VB, trọng tâm là triển khai Phần mềm hỗ trợ nghiệp vụ kiểm tra VB trong cả nước.
Cùng với đó, tiếp tục thực hiện các giải pháp tăng cường hiệu quả xử lý VB trái pháp luật, nhất là những VB trái pháp luật xâm hại quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, lợi ích của Nhà nước, xã hội; đôn đốc quyết liệt, kịp thời báo cáo Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo xử lý dứt điểm những trường hợp chậm xử lý VB trái pháp luật; công khai tình hình xử lý VB trái pháp luật trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Tư pháp; kiến nghị xem xét trách nhiệm của cơ quan, cá nhân trong ban hành VB trái pháp luật.
Thực hiện các biện pháp tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về công tác kiểm tra VB, trong đó phát huy hơn nữa vai trò đầu mối của Cục Kiểm tra VBQPPL để triển khai đồng bộ, có hiệu quả hoạt động của hệ thống cơ quan, đơn vị có trách nhiệm kiểm tra VB trong cả nước, nhất là tại Vụ Pháp chế các bộ, cơ quan ngang bộ, Sở Tư pháp các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; đề cao trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương trong kiểm tra VB, nhất là tự kiểm tra, xử lý VB do mình ban hành…
PV: Trân trọng cảm ơn ông!/.