Xác định rõ vị trí, chức năng của Cảnh sát biển Việt Nam

Vị trí, chức năng của Cảnh sát biển Việt Nam là nội dung được nhiều đại biểu quan tâm khi thảo luận dự án Luật Cảnh sát biển Việt Nam. Theo quy định của dự thảo Luật, cảnh sát biển là lực lượng vũ trang nhân dân thuộc Quân đội nhân dân Việt Nam.

Tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XIV, một số ý kiến đề nghị quy định Cảnh sát biển Việt Nam thuộc Chính phủ, đồng thời cho rằng, quy định “Cảnh sát biển Việt Nam là lực lượng vũ trang nhân dân” là chưa thống nhất với Luật Quốc phòng; dễ gây hiểu nhầm Cảnh sát biển Việt Nam tương đương Quân đội nhân dân, Công an nhân dân, Dân quân tự vệ; gây nhạy cảm, khi có tranh chấp, xung đột trên biển, rất dễ bị thế lực thù địch lợi dụng.

Theo giải trình của Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội Võ Trọng Việt, Quy định “Cảnh sát biển Việt Nam là lực lượng vũ trang nhân dân” là kế thừa Pháp lệnh lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam năm 1998 và năm 2008; thực hiện hơn 20 năm qua không có vướng mắc và đã nhận được sự ủng hộ rộng rãi của cộng đồng quốc tế, phù hợp với một số quy định của pháp luật; đồng thời làm căn cứ pháp lý để xác định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và là cơ sở xây dựng cơ chế, chính sách, bảo đảm cho hoạt động và tạo điều kiện thuận lợi để Cảnh sát biển Việt Nam hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Võ Trọng Việt nêu rõ, nhiều đại biểu băn khoăn lo lắng về sự chồng chéo, trùng lắp chức năng, nhiệm vụ của các lực lượng hoạt động trên biển, tuy nhiên trong Báo cáo giải trình tiếp thu, vấn đề này đã được chỉnh sửa, nhiệm vụ của từng lực lượng không bị chồng chéo, nhất là giữa cảnh sát biển, bộ đội biên phòng và kiểm ngư.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban, ngoài một số nội dung cụ thể mà các đại biểu đóng góp ý kiến, Ủy ban Quốc phòng và An ninh sẽ rà soát toàn bộ các điều khoản của Dự luật để đảm bảo quy định rõ ràng, minh bạch, thống nhất, logic.

Thảo luận tại phiên họp, nhấn mạnh tình hình vùng biển diễn biến ngày một khó lường, các đại biểu đều thống nhất với sự cần thiết ban hành Luật Cảnh sát biển Việt Nam; cho rằng việc xây dựng luật bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật, nhất là thực hiện Hiến pháp năm 2013 và tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động của lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam. Các đại biểu đều cho rằng dự thảo luật đã được nghiêm túc tiếp thu, các nội dung của dự thảo luật đã được rà soát, bảo đảm đồng bộ, thống nhất, nhiều nội dung đã được chỉnh sửa.

Nhiệm vụ, quyền hạn, phạm vi hoạt động của Cảnh sát biển Việt Nam là một trong những nội dung được nhiều đại biểu quan tâm. Đa số các ý kiến tán thành việc xác định Cảnh sát biển là lực lượng vũ trang nhân dân; tuy nhiên cũng đề nghị cần tiếp tục tập trung rà soát để quy định chức năng, nhiệm vụ, nguyên tắc, phạm vi hoạt động của lực lượng phù hợp với tính chất hoạt động của lực lượng, phù hợp với hệ thống pháp luật, làm rõ nhiệm vụ quyền hạn do Cảnh sát biển Việt Nam chủ trì, để bảo đảm không tạo ra khoảng trống trên biển nhưng cũng tránh chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ.

Nhất trí với giải trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đại biểu Lê Thị Nguyệt (đoàn Vĩnh Phúc) đề nghị cần xác định rõ địa vị pháp lý của lực lượng cảnh sát biển Việt Nam. Muốn xác định có phải là lực lượng vũ trang hay không phải căn cứ vào tính chất hoạt động của lực lượng đó. Với chức năng được giao, là lực lượng chuyên trách của Nhà nước, làm nòng cốt để thực thi pháp luật và bảo vệ an ninh quốc gia trên biển, vùng lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc, đại biểu Lê Thị Nguyệt cho rằng, lực lượng này có chức năng bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn trên biển cũng giống như lực lượng đảm bảo an ninh trật tự, an toàn trên đất liền, nên cảnh sát biển phải thuộc lực lượng vũ trang nhân dân.

Đại biểu Bùi Quốc Phòng (đoàn Thái Bình), cho rằng, điều 3, điều 4 của dự thảo Luật, quy định: Cảnh sát biển Việt Nam là lực lượng vũ trang nhân dân, lực lượng chuyên trách của Nhà nước, làm nòng cốt thực thi pháp luật và bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự, an toàn trên biển. Cảnh sát biển Việt Nam đặt dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng Cộng sản Việt Nam, sự thống lĩnh của Chủ tịch nước, sự thống nhất quản lý Nhà nước của Chính phủ và sự chỉ đạo, chỉ huy trực tiếp của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, với phương châm xây dựng lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam theo hướng cách mạng, chính quy, hiện đại. Đại biểu Bùi Quốc Phòng cho rằng, điều này là hoàn toàn phù hợp, nhằm khẳng định và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của nhà nước, để nâng cao chất lượng của Cảnh sát biển Việt Nam, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia trên biển theo quy định của pháp luật Việt Nam.

Về quy định xây dựng cảnh sát biển chính quy, tinh nhuệ, hiện đại trong dự thảo Luật, đại biểu Tô Văn Tám (đoàn Kon Tum) cho rằng, xác định như thế là phù hợp bởi lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam là lực lượng chuyên trách, nòng cốt, bảo vệ an ninh quốc gia trên biển. Tuy nhiên, quy định như vậy lại không thống nhất với quan điểm của Đảng, Hiến pháp của Nhà nước và Luật an ninh quốc gia là xây dựng lực lượng vũ trang chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại. Nếu phải ưu tiên xây dựng một lực lượng đi thẳng lên hiện đại thì theo tôi hải quân và không quân là hai lực lượng được ưu tiên trước, đây là hai lực lượng mạnh để bảo vệ chủ quyền quốc gia. 

Về phạm vi hoạt động của cảnh sát biển Việt Nam, đại biểu Châu Quỳnh Dao (đoàn Kiên Giang) nêu một số băn khoăn. Pháp lệnh 1998 quy định, phạm vi hoạt động của Cảnh sát biển Việt Nam là từ lãnh hải trở ra. Sau 10 năm thực hiện, quy định này không còn phù hợp với thực tế biển Việt Nam nên năm 2008, Pháp lệnh đã sửa đổi và phạm vi hoạt động của Cảnh sát biển Việt Nam là trên các vùng biển và thềm lục địa của Việt Nam. Dự thảo Luật lần này cũng quy định, phạm vi hoạt động của Cảnh sát biển Việt Nam là trong vùng biển Việt Nam. Theo đại biểu Châu Quỳnh Dao, trên thực tế, có những vùng biển chưa xác định được là vùng nội thủy, lãnh hải, lại thường xuyên xảy ra các hành vi vi phạm pháp luật, trong khi đó, các lực lượng chức năng hoạt động không hạn chế. Nếu quy định như hiện nay, có thể chúng ta sẽ bỏ trống vùng biển cần phải được tuần tra, kiểm soát hoặc tạo nên khoảng trống trong quản lý nhà nước về các vùng biển, dễ dẫn đến tình trạng bỏ sót tội phạm.

Cũng theo đại biểu Quỳnh Dao, trên thực tế, lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam đã nhiều lần tổ chức các cuộc tuần tra, kiểm soát trên các vùng biển Việt Nam, đặc biệt là ở vùng biển Vịnh Bắc Bộ, Vịnh Thái Lan và nhất là vùng biển có nội thủy rộng, từ khu vực Cồn Cỏ cho đến đảo Thổ Chu. Để tránh sự chồng chéo trong việc thực thi nhiệm vụ trên biển, đại biểu Châu Quỳnh Giao cho rằng, Luật cần quy định rõ về chức năng, nhiệm vụ và việc phối hợp với các lực lượng khác trên biển như lực lượng Biên phòng.

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ nêu rõ, sau phiên họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra và các cơ quan có liên quan nghiên cứu, tiếp thu đầy đủ ý kiến của các đại biểu Quốc hội để hoàn chỉnh dự thảo Luật và trình Quốc hội xem xét thông qua tại kỳ họp này theo quy định./.