Tôn tạo và phát huy giá trị Đô thị cổ Hội An, khu đền tháp Mỹ Sơn

Tối 8/9, tại huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam, Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQVN tỉnh Quảng Nam đã long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 20 năm Đô thị cổ Hội An, Khu đền tháp Mỹ Sơn được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa (DSVH) thế giới và 10 năm Cù Lao Chàm - Hội An được công nhận Khu Dự trữ sinh quyển thế giới.

Đồng chí Nguyễn Xuân Phúc, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ đã đến dự và phát biểu chỉ đạo tại buổi Lễ. Cùng dự buổi Lễ có đồng chí Đặng Thị Ngọc Thịnh, Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch nước; Các Mẹ Việt Nam anh hùng; lãnh đạo các Ban, bộ, ngành Trung ương; lãnh đạo Quân khu 5 và một số tỉnh, thành trong cả nước; lãnh đạo tỉnh Quảng Nam; đại diện UNESCO và các tổ chức quốc tế, các nhà khoa học trong và ngoài nước cùng đông đảo người dân và du khách….

Trong diễn văn kỷ niệm 20 năm Đô thị cổ Hội An, Khu đền tháp Mỹ Sơn được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa thế giới và 10 năm Cù Lao Chàm - Hội An được công nhận Khu Dự trữ sinh quyển thế giới, đồng chí Đinh Văn Thu, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam cho biết, ngày 4/12/1999, tại Hội nghị lần thứ 23 ở TP Ma-ka-res, thủ đô Ma rốc, Tổ chức Khoa học, Giáo dục, Văn hóa Liên hiệp quốc (UNESCO) đã vinh danh Đô thị cổ Hội An và Khu đền tháp Mỹ Sơn là di sản văn hóa (DSVH) thế giới. Sau đó 10 năm, ngày 26/5/2009, Cù Lao Chàm - Hội An được công nhận là Khu Dự trữ sinh quyển thế giới.

Những sự kiện trọng đại, những danh hiệu được tôn vinh toàn cầu kể trên đã trở thành niềm tự hào của người dân Việt Nam nói chung và của Quảng Nam nói riêng. Từ đó, cũng đặt ra trách nhiệm vô cùng to lớn trong việc giữ gìn, bảo tồn, trùng tu và phát huy các di sản của nhân loại.

“Trải qua hành trình 20 năm, các di sản quý báu trên vùng đất Quảng Nam phải tiếp tục chống chọi với thời gian, thời tiết và thiên tai khắc nghiệt. Trong điều kiện đó, để được bảo vệ, trùng tu, tôn tạo và mỗi ngày càng trở nên lung linh nhiều sắc màu trong mắt của bè bạn năm châu như hôm nay, từ một tỉnh rất nghèo khi mới tái lập vào năm 1997, nhưng với tinh thần trách nhiệm và lòng tự hào của vùng đất có hai di sản văn hóa và một khu dự trữ sinh quyển thế giới được UNESCO vinh danh, suốt nhiều năm qua, các cấp ủy Đảng, chính quyền và nhân dân tỉnh Quảng Nam đã năng động, liên tục đề xướng và thực hiện có kết quả các chủ trương, chính sách về bảo vệ và phát huy các giá trị di sản”- đồng chí Đinh Văn Thu cho biết thêm.

“Trong thời gian qua, tỉnh Quảng Nam đã dành nguồn lực đáng kể cho việc bảo tồn, trùng tu, tôn tạo di tích, và phát triển Hội An, Mỹ Sơn, Cù Lao Chàm, quảng bá giá trị của các di sản được UNESCO công nhận; xây dựng điểm đến du lịch văn hóa và sinh thái nổi tiếng mang tầm quốc tế. Nhờ những nỗ lực ấy, Khu đền tháp Mỹ Sơn và Đô thị cổ Hội An được quản lý và bảo tồn ngày càng tốt hơn các di sản vật thể kiến trúc, cùng cảnh quan sinh thái và không gian văn hóa. Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm - Hội An đã trở thành một trong những điển hình bảo tồn đa dạng tài nguyên sinh thái, được thế giới ghi nhận và đánh giá cao”- đồng chí Đinh Văn Thu thông tin thêm.

Phát biểu chỉ đạo tại buổi lễ kỷ niệm, thay mặt lãnh đạo Đảng, Chính phủ, nhân sự kiện cả nước long trọng kỷ niệm 50 năm thực hiện Di chúc Bác Hồ, đồng chí Nguyễn Xuân Phúc nhắc lại dấu mốc lịch sử ngày 23/11/1945, chưa đầy 3 tháng nước nhà độc lập, Bác Hồ đã ký Sắc lệnh số 65 về bảo tồn cổ tích, trong đó coi việc bảo tồn các di sản trên toàn lãnh thổ là nhiệm vụ chiến lược đối với công cuộc kiến thiết quốc gia.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, việc học tập và làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức Bác Hồ, đòi hỏi chúng ta phải nghiêm túc nghiên cứu tầm nhìn, quan điểm, hành động và ứng xử của Bác trước từng vấn đề cụ thể, trong đó có công tác bảo tồn, phát huy các giá trị di sản ở Việt Nam. “Mỗi một di sản hiện diện trên đất nước ta là một minh chứng về hình ảnh Việt Nam hội nhập, cởi mở và dung nạp các giá trị văn hóa, văn minh, lịch sử và phát triển của nhân loại - một trong những điển hình là Đô thị cổ Hội An và Khu đền tháp Mỹ Sơn”- Thủ tướng cho biết.

“Hiếm có nơi nào trên cùng một địa phương với hơn 10 ngàn km² mà có đến 2 di sản văn hóa thế giới, độc đáo, huyền bí như Hội An, Khu đền tháp Mỹ Sơn, Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm và hàng trăm di tích lịch sử, văn hóa, tự nhiên khác. Đây cũng là nơi hội tụ và giao thoa nhiều giá trị kinh tế - văn hóa - lịch sử và tâm linh đến từ các nền văn minh cổ đại Ấn Độ, Trung Hoa, Nhật Bản, Chăm Pa, Sa Huỳnh… Ngày nay, Quảng Nam đã và ngày càng thể hiện nổi bật khát vọng sâu sắc về một Việt Nam yêu chuộng hòa bình, cởi mở, hiếu khách, có chiều sâu văn hóa, đậm chất di sản cùng sự kết nối hội nhập khu vực và toàn cầu, nhưng đồng thời Quảng Nam cũng cho thấy hình ảnh một Việt Nam kiên cường, quật khởi, giàu ý thức dân tộc và đức hy sinh trong việc bảo vệ độc lập dân tộc, sự toàn vẹn lãnh thổ và lãnh hải của Tổ quốc ta”- Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc lưu ý. 

“Di sản Văn hóa, các di sản thế giới của Việt Nam được UNESCO công nhận không chỉ đem lại sinh kế, thu nhập cho ngành du lịch, quan trọng và thiêng liêng hơn tất cả đó là niềm tự hào, lòng tự tôn dân tộc của chúng ta về lịch sử hình thành và phát triển của đất nước”- Thủ tướng nhấn mạnh và lưu ý thêm: Tất cả những người làm công tác di sản, các cơ quan chức năng và nhân dân cần ý thức sâu sắc ý nghĩa, sứ mệnh, các giá trị chiến lược của di sản trong việc vun đắp bản sắc dân tộc, nuôi dưỡng tình yêu quê hương đất nước, khối đại đoàn kết toàn dân, sức mạnh “mềm” của Việt Nam trên toàn cầu cũng như chính nghĩa của chúng ta trước công luận quốc tế.

Từ đó, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề nghị Bộ Ngoại giao, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch, các cơ quan chức năng và địa phương liên quan cần có những nghiên cứu sâu sắc nhằm phục vụ cho mục đích sứ mệnh và nhiệm vụ chiến lược nêu trên.

Cùng với lưu ý và đề nghị trên, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết, trong những năm qua, việc bảo vệ và phát huy các giá trị di sản thế giới luôn được Đảng và Nhà nước Việt Nam coi trọng; Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị các di sản thế giới, làm cơ sở để thực hiện các cam kết với UNESCO trong việc bảo vệ tốt nhất giá trị nổi bật toàn cầu của di sản.

“20 năm qua, cấp ủy và chính quyền các cấp tỉnh Quảng Nam đã không ngừng quan tâm đến công tác bảo tồn, phát huy giá trị các di sản thế giới. Cùng với Đô thị cổ Hội An, Khu đền tháp Mỹ Sơn là một hệ thống giá trị văn hóa nổi bật, một quần thể kiến trúc Chăm mang đậm phong cách Ấn Độ giáo. Được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, sự hỗ trợ cả về tài chính, nhân lực và công nghệ của các tổ chức quốc tế và các nước như Nhật Bản, Italia, Ấn Độ, Ca-na-da, Ba Lan…, từ một vùng đất phế tích đã bừng tỉnh, trở thành điểm sáng của công tác trùng tu, tôn tạo. Khu Dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm - Hội An cũng đã được các chuyên gia, các tổ chức bảo tồn quốc tế đánh giá là một trong những điển hình bảo tồn đa dạng sinh học, phục hồi sinh thái”- đồng chí Nguyễn Xuân Phúc khẳng định và cho biết thêm: “Với việc bảo tồn, phát huy giá trị các di sản, Quảng Nam đang từng bước trở thành trung tâm du lịch lớn của cả nước, với 6,5 triệu lượt du khách năm 2018, trong đó gồm 3,5 triệu lượt khách quốc tế; doanh thu từ du lịch đạt khá cao và không ngừng tăng lên”.

Cùng với những thành công đó, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết: Cách đây 02 tháng, tạp chí du lịch danh tiếng hàng đầu - “Travel and Leisure” đã bình chọn Hội An là thành phố du lịch tốt nhất thế giới; trước đó, CNN (Mỹ) đã chọn Hội An là một trong những địa điểm lãng mạn nhất thế giới ngay trước ngày Lễ tình nhân Valentine 2019.

Từ chặng đường 20 năm bảo tồn di sản đô thị cổ Hội An, Khu đền tháp Mỹ Sơn và hơn 10 năm bảo vệ, gìn giữ Khu dự trữ sinh quyển Cù Lao Chàm - Hội An, theo Thủ tướng đã để lại nhiều bài học kinh  nghiệm quý: Đó là sự nhận thức vai trò đặc biệt của di sản trong đời sống hiện tại; sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp, các ngành và địa phương; sự phát huy nội lực kết hợp với việc huy động sự ủng hộ của nhiều tổ chức quốc tế, trong đó có vai trò nổi bật của UNESCO…

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng đã biểu dương những nỗ lực và thành quả của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Quảng Nam, của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các Bộ, ngành Trung ương trong công tác bảo tồn, phát huy các giá trị di sản, được tổ chứng UNESCO, các tổ chức quốc tế, các Chính phủ, tổ chức phi Chính phủ các nước ủng hộ và tin tưởng…Đồng thời, để tiếp tục bảo tồn, phát huy một cách bền vững di sản văn hóa thế giới đô thị cổ Hội An, Khu Đền tháp Mỹ Sơn, Khu Dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm - Hội An, Thủ tướng đề nghị Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Quảng Nam tập trung làm tốt một số nội dung như:

Thứ nhất, tiếp tục hoàn thiện quy hoạch, triển khai hiệu quả công tác bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Đô thị cổ Hội An, khu đền tháp Mỹ Sơn. Cần hướng tới những mô hình tăng trưởng bao trùm trong việc phát triển du lịch gắn với giá trị di sản; luôn gắn việc giải quyết hài hòa giữa bảo vệ, phát huy giá trị di sản với việc nâng cao đời sống nhân dân, nhất là người dân sinh sống trong vùng di sản. Chính điều này sẽ tác động rất tích cực trở lại đối với công tác bảo tồn và phát huy các giá trị di sản.

Thứ hai, tăng cường nghiên cứu, sớm ban hành và thực thi hiệu quả kế hoạch quản lý, quy chế bảo vệ di sản thế giới theo quy định của UNESCO và Nghị định số 109/2017/NĐ-CP ngày 21/9/2017, quy định về bảo vệ và quản lý Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới. Xây dựng, triển khai các dự án, chương trình đầu tư, nghiên cứu về bảo tồn, tranh thủ sự giúp đỡ của các tổ chức trong và ngoài nước về nguồn lực, đặc biệt là về vốn, giải pháp kỹ thuật, ứng dụng công nghệ số đối với việc quản lý, tu bổ, tôn tạo di sản.

Thủ tướng nhấn mạnh tất cả những nơi có sự hiện diện di sản phải là những địa chỉ đi đầu, gương mẫu trong công tác bảo vệ môi trường, bao gồm việc nâng cao triệt để ý thức sử dụng rác thải nhựa, túi ni lông, đồ dùng nhựa một lần…

Thứ ba, tất cả những địa danh di sản Việt Nam, trong đó có Hội An và khu đền tháp Mỹ Sơn cần đẩy mạnh thu hút đầu tư trong và ngoài nước nhằm phát triển các sản phẩm du lịch, mô hình dịch vụ một cách đa dạng, bền vững, phù hợp với bản sắc văn hóa, đảm bảo hài hòa về kinh tế-xã hội và môi trường. Lưu ý: bảo tồn, phát huy tốt các di sản của Việt Nam là một nhiệm vụ chính trị quan trọng, là nhân tố góp phần thúc đẩy có chiều sâu các quan hệ hợp tác quốc tế trên nhiều phương diện văn hóa, chính trị, kinh tế, quốc phòng và an ninh. Đồng thời ngành văn hóa, thể thao và du lịch có kế hoạch kết nối các điểm đến của các di sản, trước hết là các trung tâm đô thị lớn và khu vực Miền trung - Tây Nguyên.

Thủ tướng yêu cầu Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Bộ Xây dựng, Bộ Giáo Dục và Đào tạo và các Bộ, ngành có liên quan cần tăng cường hơn nữa trong việc hỗ trợ tỉnh Quảng Nam cũng như các địa phương khác trong việc thực thi có hiệu quả những nhiệm vụ nêu trên./.