Đại biểu Hoàng Văn Cường (TP Hà Nội) phát biểu tại phiên họp (Ảnh: quochoi.vn)
Đây là phát biểu của đại biểu Hoàng Văn Cường (TP Hà Nội) chiều 16/11, khi thảo luận tại hội trường Quốc hội về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư công.
Vướng mắc chủ yếu do tổ chức thực hiện chưa nghiêm
Thảo luận tại phiên họp, đa số ý kiến đại biểu nhất trí với đề xuất sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư công. Dù vậy, các đại biểu cũng bày tỏ vẫn còn nhiều băn khoăn về dự án luật này. Ngay từ tên gọi, phạm vi sử đổi của dự án luật đã có nhiều ý kiến tranh luận.
Cụ thể, theo Nghị quyết số 57/2018/QH14 của Quốc hội về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2019, tên Dự án Luật là Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư công. Tuy nhiên, Chính phủ đề xuất tên gọi của Luật là Luật Đầu tư công (sửa đổi), theo đó sửa đổi toàn diện, một số nội dung đổi mới về chính sách.
Không đồng tình với phạm vi sửa đổi tại dự luật, các đại biểu Nguyễn Trường Giang (Đắk Nông), Nguyễn Thị Kim Bé (Kiên Giang), Mai Thị Ánh Tuyết (An Giang)... đề nghị giữ phạm vi sửa đổi như quy định tại Nghị quyết số 57/2018/QH14 và Kết luận của UBTVQH, theo đó chỉ sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư công, chưa sửa đổi toàn diện.
Đại biểu Nguyễn Thị Kim Bé chỉ ra luật ban hành và có hiệu lực 3 năm nhưng các băn bản hướng dẫn mới ban hành 1 năm trở lại đây nên việc đánh giá tác động triển khai thực hiện luật là chưa toàn diện, chưa đầy đủ. Đại biểu đề nghị chỉ nên tập trung sửa đổi, bổ sung một số điều thật sự cần thiết để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong triển khai thực hiện. Đồng thời đề nghị Chính phủ có chỉ đạo, hướng dẫn thi hành luật rõ ràng, kịp thời để pháp luật về đầu tư công được thực hiện tốt hơn.
Đồng tình chỉ sửa đổi, bổ sung một số điều của luật, đại biểu Nguyễn Trường Giang nhấn mạnh thêm “quá trình triển khai thực hiện có phát sinh vướng mắc do quy định của Luật Đầu tư công, song nguyên nhân chủ yếu là do tổ chức thực hiện Luật chưa nghiêm”.
Trong khi đó, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (TP Hà Nội) bày tỏ băn khoăn về tính ổn định của văn bản. Theo đại biểu, Luật Đầu tư công là văn bản pháp lý quan trọng, có liên quan, tác động trực tiếp đến nguồn lực ngân sách, an ninh tài chính quốc gia nhưng đây cũng là một trong những luật có đời sống ngắn nhất khi vừa áp dụng được 3 năm đã phải sửa đổi, bổ sung; một số quy định chưa bao quát được hết các vấn đề thực tiễn đặt ra. Đại biểu đề nghị ở lần sửa đổi này cần đánh giá một cách bao quát, đầy đủ các vấn đề mà thực tiễn đặt ra, theo đó cần khắc phục một cách triệt để những hạn chế về thể chế, chính sách để tạo lập một khuôn khổ pháp lý ổn định, có sức sống lâu bền và tình trạng luật vừa ban hành đã phải sửa đổi, bổ sung.
Về phạm vi sửa đổi, đại biểu cho rằng vấn đề không phải là sửa đổi toàn diện hay chỉ sửa đổi, bổ sung một số điều mà quan trọng là phải lựa chọn những vấn đề thực sự cần thiết, thực sự bức thiết để đưa vào sửa đổi, tuyệt đối không đưa vào dự thảo luật những quy định chưa được đánh giá kỹ lưỡng nhưng cũng không cứng nhắc để nếu thấy rằng có những quy định là vật cản cho quá trình phát triển mà không đưa vào phạm vi sửa đổi.
Sử dụng tiền công phải công khai cho người dân
Về các vấn đề cần sửa đổi, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai cho rằng, liên quan đến thể chế, chính sách cần đưa vào dự thảo luật các quy định nhằm thể chế hóa đường lối, chính sách của Đảng tại Nghị quyết trung ương 5, theo đó nêu rõ 2 nhiệm vụ hoàn thiện thể chế quản lý đầu tư công đảm bảo hiệu quả, phù hợp với thông lệ quốc tế, đổi mới cách thức lựa chọn dự án đầu tư theo mức độ hiệu quả kinh tế và xác định rõ trách nhiệm trực tiếp của người đứng đầu cơ quan, tổ chức đối với hiệu quả kinh tế của các dự án.
Tuy nhiên, đối chiếu với dự thảo luật, đại biểu đánh giá, hai yêu cầu này chưa thể hiện được một cách đậm nét, còn thiếu vắng các tiêu chí lựa chọn dự án, chưa gắn việc phân bổ nguồn lực với hiệu quả đầu ra, đồng thời cũng chưa quy định cụ thể trách nhiệm của tổ chức, cá nhân đối với hiệu quả dự án, nhất là trong trường hợp đầu tư không hiệu quả, thất thoát, lãng phí.
Từ phân tích trên, đại biểu đề nghị ở lần sửa đổi này cần bổ sung các tiêu chí đánh giá dự án và hiệu quả đầu ra, kiên quyết không đưa vào kế hoạch những dự án chưa đánh giá được hiệu quả kinh tế - xã hội, không phân bổ cho các dự án ở giai đoạn sau nếu chưa làm rõ hiệu quả đầu tư ở giai đoạn trước, đồng thời cũng bổ sung các quy định về trách nhiệm của tổ chức, cá nhân đối với hiệu quả đầu tư.
Liên quan đến thẩm quyền, đại biểu nhận định, thực tế thời gian qua việc thiếu vắng các quy định về thẩm quyền đã gây ra không ít những vướng mắc trong quá trình thực hiện. “Luật chưa quy định cụ thể về thẩm quyền sử dụng nguồn lực dự phòng ở các bộ, ngành, địa phương và trên thực tế khi triển khai thực hiện đã không thực hiện được. Luật cũng chưa có các quy định danh mục dự phòng sử dụng vốn ngân sách trung ương. Luật hiện hành cũng chưa quy định về thẩm quyền quyết định danh mục dự án dẫn đến trong qua trình thực hiện phát sinh những tranh luận, ý kiến khác nhau trong phân bổ nguồn lực dự phòng…” – đại biểu dẫn chứng và đề nghị bổ sung các quy định này vào dự luật.
Trong khi đó, quan tâm đến điều kiện quyết định chủ trương đầu tư chương trình, dự án, đại biểu Nguyễn Thị Kim Bé (Kiên Giang) đề nghị cân nhắc quy định dự án thuộc danh mục của chương trình mục tiêu quốc gia, chương trình đầu tư công đã được cấp có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư toàn bộ chương trình thì không phải quyết định chủ trương đầu tư. “Bởi nếu không thực hiện thủ tục quyết định chủ trương dự án thì sẽ có nguy cơ dẫn đến đâu tư dàn trải, lãng phí, không đảm bảo cân đối vốn đầu tư công” – đại biểu phát biểu.
Ở khía cạnh khác, đại biểu cũng đánh giá dự luật chưa sửa đổi các quy định liên quan đến công khai, minh bạch trong quản lý đầu tư công và việc theo dõi giám sát, thanh tra, kiểm tra các hoạt động đầu tư công. Đại biểu cho rằng dự luật bổ sung quy định “Tổ chức, cá nhân có thẩm quyền quyết định đầu tư được phép quyết định hình thức tham khảo ý kiến cộng đồng dân cư nơi thực hiện dự án” sẽ dễ dẫn đến tùy tiện và việc xin ý kiến có thể trở lên hình thức, không hiệu quả.
Cũng quan tâm tới vấn đề công khai, minh bạch trong đầu tư công, đại biểu Hoàng Văn Cường (Tp Hà Nội) nhấn mạnh, dự án đầu tư công sử dụng tiền công thì phải công khai cho người dân được biết chi tiết đầu tư làm gì. “Quy định hiện hành đã có điều 14 về công khai, minh bạch trong đầu tư công nhưng trong đó chỉ có các quy định chung còn những vấn đề người dân cần biết, quan tâm thì chưa thấy” – đại biểu lưu ý.
Vị đại biểu đoàn TP Hà Nội đề nghị cần quy định công khai chi tiết, đầy đủ toàn bộ hồ sơ dự án đầu tư để người dân được biết, trừ những dự án thuộc dạng bí mật nhà nước hay công trình an ninh quốc phòng quan trọng của quốc gia. Đại biểu tin tưởng “nếu thực hiện công khai như vậy thì công chúng sẽ là những người biết rất rõ, khi đó sẽ không thể có những khuất tất trong thiết kế, thẩm tra, không có cắt xén hay gian dối trong quá trình thi công vả thực hiện dự án. Đây cũng là cơ sở quan trọng để thực hiện quyền giám sát của người dân, của cộng đồng, mặt trận Tổ quốc khi thực hiện giám sát đầu tư công”./.