Báo cáo của 64 LĐLĐ tỉnh, thành phố, công đoàn ngành trung ương, công đoàn tổng công ty trực thuộc Tổng Liên đoàn cho thấy, tính đến hết năm 2015, 25.396 bản TƯLĐTT đã được ký kết, chiếm 75,72% số doanh nghiệp có tổ chức công đoàn, tăng 4,83% so với đầu nhiệm kỳ.
Nhìn chung, các bản TƯLĐTT có nhiều nội dung cao hơn quy định của pháp luật theo hướng có lợi cho người lao động như: thời giờ làm việc, nghỉ ngơi, bảo đảm việc làm, mức lương cơ bản, chế độ nâng bậc lương, khoảng cách giữa các bậc lương, tiền thưởng, cải thiện điều kiện làm việc, một số chế độ đối với lao động nữ, ăn ca, tổ chức tham quan nghỉ mát, thăm hỏi khi ốm đau, trợ cấp khó khăn đột xuất, hiếu, hỷ, sinh nhật, trợ cấp tiền tàu xe khi nghỉ phép, hỗ trợ phương tiện đi lại, mua bảo hiểm thân thể...
Để rút kinh nghiệm, tiến tới triển khai nhân rộng việc công đoàn cấp trên cơ sở ký kết TƯLĐTT tại doanh nghiệp chưa thành lập công đoàn cơ sở (CĐCS), Tổng Liên đoàn đã chỉ đạo, hỗ trợ LĐLĐ tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, Khánh Hòa hướng dẫn công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở trực thuộc thực hiện thí điểm đại diện tập thể người lao động tại các doanh nghiệp chưa thành lập CĐCS tiến hành thương lượng tập thể, ký kết và tổ chức thực hiện TƯLĐTT.
Người lao động được hưởng nhiều điều khoản có lợi qua việc ký kết TƯLĐTT - Ảnh: Minh Châu
Đến nay, hai địa phương này đã hoàn thành thương lượng tập thể, ký kết TƯLĐTT tại 6 doanh nghiệp. Quá trình thương lượng được thực hiện đúng quy định của pháp luật, nội dung các bản TƯLĐTT có các điều khoản cao hơn quy định của pháp luật như về tiền lương, tiền thưởng, ăn ca, các khoản phúc lợi tập thể…
Đồng thời, Tổng LĐLĐ Việt Nam cũng đã đẩy mạnh việc thương lượng, ký kết và thực hiện TƯLĐTT ở cấp ngành, nhóm doanh nghiệp với nhiều nội dung có lợi cho tập thể lao động.
Với thỏa ước nhóm doanh nghiệp, Tổng LĐ phối hợp với Tổ chức Lao động Quốc tế - ILO tiến hành Dự án Quan hệ Lao động giai đoạn II, trọng tâm là thúc đẩy thương lượng tập thể đa doanh nghiệp hoặc đơn doanh nghiệp trong cùng ngành nghề, địa phương, các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, dưới sự điều phối, hỗ trợ của công đoàn cấp trên và sự phối hợp của các CĐCS với nhau; thúc đẩy đối thoại tại nơi làm việc thông qua việc thúc đẩy quá trình tham vấn, đối thoại hai bên hoặc ba bên ở cấp khu công nghiệp hoặc cấp ngành, địa phương.
Dự án được triển khai tại 5 địa phương là Hải Phòng, Đà Nẵng, TP Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai, đến nay, đã hoàn thành thương lượng tập thể nhóm và ký kết 02 bản TƯLĐTT nhóm gồm TƯLĐTT nhóm ngành du lịch của LĐLĐ TP Đà Nẵng, TƯLĐTT nhóm ngành may mặc của LĐLĐ quận 12 TP Hồ Chí Minh (mỗi nhóm 04 doanh nghiệp).
Các bước thực hiện thương lượng tập thể đều đảm bảo đúng theo quy định pháp luật, gồm nhiều điều khoản có lợi hơn cho người lao động như: tiền lương tối thiểu cao hơn 3,3% so với mức lương tối thiểu của Chính phủ quy định, tiền lương thử việc ít nhất bằng 90%, khoảng cách chênh lệch giữa hai bậc lương liền kề ít nhất 6%, thưởng tháng lương thứ 13, giá trị bữa ăn ca từ 20.000đ trở lên, các nội dung hiếu, hỉ, trợ cấp khó khăn, tham quan nghỉ mát ...
Theo đánh giá, qua nửa nhiệm kỳ thực hiện Chương trình 1468, đã có nhiều chuyển biến trong nhận thức của đội ngũ cán bộ công đoàn và của chính người sử dụng lao động. Số lượng và chất lượng các bản TƯLĐTT tiếp tục được cải thiện, các bản TƯLĐTT sao chép các quy định của pháp luật đang dần được thay thế bằng các bản TƯLĐTT có chất lượng hơn, có nhiều điều khoản có lợi hơn cho người lao động và đang dần đảm bảo đúng theo các quy định của pháp luật lao động.
Vai trò của tổ chức công đoàn ngày càng được phát huy mạnh mẽ hơn, đặc biệt là vai trò của công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở trong việc hỗ trợ, hướng dẫn, giúp đỡ và tham gia ngày càng có chiều sâu vào quá trình thương lượng tập thể, ký kết TƯLĐTT tại các CĐCS, góp phần nâng cao vị thế của tổ chức công đoàn đối với người sử dụng lao động cũng như giúp tổ chức công đoàn thực hiện tốt chức năng đại diện chăm lo, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động.
Mặc dù vậy, số lượng các CĐCS thương lượng tập thể, ký kết TƯLĐTT khu vực ngoài nhà nước và có vốn đầu tư nước ngoài chưa cao. Số bản TƯLĐTT được thương lượng, ký kết chưa theo đúng trình tự quy định của pháp luật lao động còn nhiều dẫn đến TƯLĐTT vẫn còn mang tính hình thức, chưa đi vào thực chất.
Chất lượng nhiều TƯLĐTT tuy đã được cải thiện nhưng vẫn chưa đáp ứng được nguyện vọng của người lao động. Còn không ít TƯLĐTT sao chép các quy định của pháp luật, không có điều khoản có lợi hơn cho người lao động. Số bản thỏa ước có nhiều nội dung có lợi cho người lao động, đặc biệt là nội dung về tiền lương, tiền thưởng, thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi, bữa ăn ca còn ít, chủ yếu vẫn tập trung vào các nội dung liên quan đến phúc lợi cho người lao động.
Bên cạnh đó, vai trò của công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở trong việc hỗ trợ, hướng dẫn và tham gia cùng CĐCS trong thương lượng tập thể, ký kết TƯLĐTT còn chưa được như kỳ vọng; chưa quan tâm nhiều tới người lao động tại các doanh nghiệp chưa thành lập CĐCS, chưa thực hiện được quyền đại diện tập thể người lao động thương lượng tập thể, ký kết và tổ chức thực hiện TƯLĐTT tại các doanh nghiệp chưa thành lập CĐCS.
Cùng với đó, việc mở rộng triển khai TƯLĐTT ngành trung ương và địa phương còn chậm; số lượng doanh nghiệp tham gia TƯLĐTT ngành chưa nhiều. Công tác giám sát, yêu cầu sửa đổi, bổ sung, ký mới TƯLĐTT còn nhiều hạn chế. Nhiều bản TƯLĐTT đã hết hạn nhưng không được gia hạn hoặc ký kết lại theo quy định. Những hạn chế này, Tổng LĐ đã chỉ ra và quyết tâm khắc phục trong nửa cuối nhiệm kỳ thực hiện chương trình 1468.