Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng trình bày tờ trình (Ảnh: daibieunhandan.vn)
Chiều 20/9, tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 27 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), dưới sự điều khiển của Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển, UBTVQH cho ý kiến với dự án Luật Quản lý thuế (sửa đổi).
108 điều cần được điều chỉnh
Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng, qua đánh giá thực trạng việc thực thi Luật Quản lý thuế và qua nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế, Chính phủ thấy rằng việc sửa đổi Luật quản lý thuế ở thời điểm hiện nay là hết sức cần thiết.
“Qua rà soát, có 108 điều quy định trong Luật Quản lý thuế hiện hành cần được điều chỉnh, chiếm khoảng 90% tổng số điều. Mặt khác có nội dung quan trọng đối với công tác quản lý thuế như: nguyên tắc quản lý, trách nhiệm, quyền hạn của các cơ quan có liên quan, cải cách hành chính trong quản lý thuế, chứng từ điện tử, ứng dụng công nghệ thông tin, chống chuyển giá, xói mòn cơ sở thuế...cần được bổ sung, sửa đổi” – Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng thông tin.
Theo Bộ trưởng, việc xây dựng Luật Quản lý thuế (sửa đổi) hoàn chỉnh, toàn diện nhằm mục đích tạo cơ sở cho quản lý thuế hiện đại, tiếp cận tới những chuẩn mực, thông lệ quốc tế tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế, cho cơ quan quản lý thuế thực hiện nghiêm quyền, nghĩa vụ của người nộp thuế theo quy định pháp luật, tích cực phòng chống tham nhũng, tiêu cực.
Dự thảo Luật quản lý thuế (sửa đổi) bao gồm 17 chương, 153 điều.
Về cơ bản dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) có phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng như Luật quản lý thuế hiện hành. Theo đó Luật quy định việc quản lý các loại thuế và các khoản thu thuộc NSNN do cơ quan quản lý thuế (bao gồm cả cơ quan thuế và hải quan) thu. Đồng thời, để bao quát tất cả các nguồn thu của NSNN, dự thảo Luật quy định: Căn cứ theo quy định của Luật này và pháp luật khác có liên quan, Chính phủ quy định việc quản lý đối với các khoản thu thuộc ngân sách nhà nước không do cơ quan quản lý thuế quản lý thu….
Không bổ sung chức năng điều ra cho cơ quan thuế
Một trong những nội dung đáng chú ý tại Tờ trình của Chính phủ là về vấn đề điều tra thuế.
Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết, theo quy định pháp luật hiện hành, cơ quan hải quan có chức năng điều tra và khởi tố vụ án; tuy nhiên đối với cơ quan thuế thì không có chức năng này. Qua rà soát các văn bản pháp luật, Chính phủ thấy rằng: các văn bản pháp luật (Luật tố tụng hình sự) không quy định cơ quan thuế có chức năng điều tra, khởi tố vụ án.
Trong quá trình thảo luận, lấy ý kiến về dự án Luật quản lý thuế (sửa đổi) cho thấy còn có ý kiến khác nhau về chức năng điều tra thuế.
Loại ý kiến thứ nhất: Theo Luật quản lý thuế hiện hành, cơ quan quản lý thuế thực hiện quản lý thuế theo chức năng, trong đó có chức năng thanh tra, kiểm tra. Qua thanh tra, kiểm tra cơ quan quản lý thuế đã xác định số thu về thuế phải nộp cho nhà nước, phát hiện các trường hợp vi phạm, đồng thời đã chuyển nhiều hồ sơ vụ việc sang cơ quan công an để điều tra và xử lý. Vì vậy, cơ chế này là phù hợp trong tình hình bối cảnh hiện nay, không nhất thiết bổ sung chức năng điều tra cho cơ quan thuế.
Loại ý kiến thứ 2: Để tăng cường thẩm quyền cho cơ quan thuế thực thi công tác quản lý thuế có hiệu quả, mặt khác để giảm áp lực hình sự hoá các hoạt động kinh tế, theo kinh nghiệm quốc tế, đề nghị cần bổ sung chức năng điều tra cho cơ quan thuế tương tự như cơ quan hải quan.
Hiện tại dự thảo Luật quản lý thuế (sửa đổi) đang thiết kế theo loại ý kiến thứ nhất. Trường hợp Quốc hội quyết định bổ sung chức năng điều tra cho cơ quan thuế, Chính phủ sẽ bổ sung 01 Chương riêng để quy định nội dung này. Mặt khác, để chuẩn bị lực lượng và các điều kiện cần thiết cho công tác điều tra thuế, trình Quốc hội cho phép thực hiện từ ngày 1/1/2022.
Đại diện cơ quan thẩm tra dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, do Chính phủ đang trình theo phương án chưa đưa chức năng điều tra thuế cho cơ quan quản lý thuế trong dự thảo luật nên đa số ý kiến trong Thường trực ủy ban đề nghị không tiến hành thẩm tra nội dung này.
Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng, để tăng cường thẩm quyền cho cơ quan thuế thực thi công tác quản lý thuế có hiệu quả, mặt khác để giảm áp lực hình sự hoá các hoạt động kinh tế, theo kinh nghiệm quốc tế và đảm bảo tương đồng với cơ quan hải quan, đề nghị ủy ban Thường vụ Quốc hội giao Chính phủ nghiên cứu, bổ sung 1 chương riêng quy định về nội dung này để trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại kỳ họp tháng 10/2018.
Phát biểu tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy bán Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, 12 năm trước, từ năm 2006, vấn đề này đã được tranh luận nhiều lần. Theo bà, lúc đó, Bộ Tài chính kiên quyết có cơ quan điều tra thuế tương tự như cơ quan hải quan tương tự như loại ý kiến thứ 2 được nêu tại tờ trình nhưng Ủy ban Pháp luật kiên quyết không có cơ quan điều tra thuế.
Theo bà, nếu cho rằng có cơ quan điều tra thuế để tránh hình sự hoá thì không đúng mà đây chính là hình sự hoá, bởi chức năng như cơ quan hải quan là có quyền khởi tố khám xét điều tra ban đầu đối với vụ ít nghiêm trọng, ít nghiêm trọng rồi chuyển cho cơ quan điều tra chuyên trách làm.
Bà cũng nhấn mạnh, đây là hoạt động liên quan đến quyền con người quyền công dân rất lớn, nhất là những hoạt động tạm giữ người khám xét. “Không nên đặt lại vấn đề cơ quan điều tra thuế ở đây với chức năng như Hải quan, Kiếm lâm. Trong thể chế không thể người người làm điều tra, nhà nhà làm điều tra” – Chủ nhiệm Nga phát biểu.
Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định cũng cho rằng nếu dự thảo luật đã không có quy định về cơ quan điều tra thuế thì tờ trình cũng nên không đề cập đến nội dung này./.