Nội dung chính của đối thoại là thảo luận về an ninh khu vực và các dự án phát triển chung trên quần đảo tranh chấp mà Tokyo gọi là Vùng lãnh thổ phương Bắc còn Moscow gọi là quần đảo Nam Kuril ở ngoài khơi Hokkaido.
Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov (trái) và người đồng cấp Nhật Bản
Fumio Kishida gặp gỡ tại thủ đô Tokyo, ngày 20/3. (Ảnh: EPA)
Đây là cuộc đối thoại an ninh đầu tiên theo cơ chế “2+2” giữa Nga và Nhật Bản kể từ tháng 11/2013 do quan hệ hai bên đã trở nên căng thẳng sau sự kiện Tổng thống Nga Vladimir Putin ký sắc lệnh sáp nhập bán đảo Crimea vào năm 2014.
Ngoài vấn đề tranh chấp lãnh thổ, cuộc đối thoại kéo dài 1 ngày này cũng tập trung vào các vấn đề an ninh khu vực, trong đó có việc tìm kiếm cách thức “tối ưu” để có thể đối phó với các hoạt động phát triển tên lửa, hạt nhân của Triều Tiên.
Trong một tuyên bố đưa ra trước khi ngồi vào bàn thảo luận với các đại diện Nhật Bản, Bộ Ngoại giao Nga cho biết Moscow sẽ đề cập tới việc Mỹ chuẩn bị triển khai Hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) tối tân trên lãnh thổ Hàn Quốc, bất chấp sự quan ngại từ phía Nga và Trung Quốc. Một số đề tài khác cũng được đại diện hai nước chú ý đến là những nỗ lực chung trong cuộc chiến chống chủ nghĩa khủng bố và nạn buôn lậu ma túy. Ngoài ra, vòng đối thoại theo cơ chế “2+2” này cũng là cơ hội hiếm hoi để Ngoại trưởng Nhật Bản Fumio Kishida và người đồng cấp Nga Sergei Lavrov cùng Bộ trưởng Ngoại giao Nhật Bản Tomomi Inada và người đồng cấp Nga Sergei Shoigu chia sẻ quan điểm về một số vấn đề song phương và quốc tế.
Vòng đối thoại tại thủ đô Tokyo ngày 20/3 đề cập tới nhiều nội dung quan trọng, song không được kỳ vọng là sẽ mang lại “bước đột phá” cho cuộc tranh chấp lãnh thổ kéo dài hàng chục năm qua đối với quần đảo Nam Kuril/Vùng lãnh thổ phương Bắc. Tuy nhiên, sự kiện này đã mở ra cánh cửa để hai nước có thể tìm kiếm một thỏa thuận cùng phát triển các hoạt động hợp tác chung, từ đó giúp thu hẹp khoảng cách trong vấn đề tranh chấp.
Trước đó, một quan chức Ngoại giao Nhật Bản đã để ngỏ khả năng Tokyo sẽ nêu quan ngại xung quanh việc Nga triển khai các tên lửa chống hạm tới quần đảo tranh chấp và mong muốn nhận được lời giải thích từ phía Moscow về vấn đề này. Tuy nhiên, quan chức trên cũng khẳng định Tokyo không có kế hoạch “đi xa hơn” trong chủ đề tranh chấp lãnh thổ với Moscow.
Ngoài ra, các đại diện của Nhật Bản cũng hy vọng cuộc đối thoại ở thủ đô Tokyo sẽ đề cập tới các kế hoạch chuẩn bị cho chuyến thăm Nga của Thủ tướng Shinzo Abe trong thời gian tới cũng như việc những cư dân Nhật Bản từng sinh sống trên quần đảo tranh chấp sẽ có cơ hội trở về thăm nơi ở cũ.
Mở đầu cuộc đối thoại với người đồng cấp Nga Sergei Lavrov, Ngoại trưởng Nhật Bản Fumio Kishida cho biết ông Abe đang có kế hoạch sang thăm Nga vào thời gian “sớm nhất có thể” trong năm 2017. Đây cũng là cơ sở để ông Kishida hy vọng rằng các đại diện của Nga và Nhật Bản sẽ có một “vòng thảo luận ý nghĩa” về một loạt các vấn đề còn tồn tại trong quan hệ hai nước.
Ngoài ra, ông Kishida cho biết đại diện ngoại giao này có ý định thúc đẩy các nỗ lực giúp “xích lại gần hơn” trong quan hệ với Nga để tiến tới tương lai ký kết một bản Hiệp ước hòa bình giữa hai nước, đặc biệt là đạt tiến triển trong các dự án phát triển kinh tế.
Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã chia sẻ quan điểm trên của người đồng cấp Nhật Bản khi bày tỏ tin tưởng rằng những hoạt động hợp tác chung sẽ trở thành một bước đi quan trọng giúp xây dựng một môi trường phù hợp để hai nước có thể hướng tới một bản Hiệp ước hòa bình.
“Việc nối lại đối thoại cũng như những thỏa thuận chung hai nước đạt được trong chuyến thăm Nhật Bản của Tổng thống Vladmir Putin vào tháng 12/2016 đã tỏ rõ thiện chí của hai nước để nâng tầm mối quan hệ, xây dựng lòng tin và thúc đẩy quan hệ hợp tác để giải quyết các vấn đề an ninh trong phạm vi khu vực và toàn cầu… Moscow tin tưởng rằng những vòng đối thoại này là mối quan tâm chung của cả hai nước và có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc bảo đảm ổn định ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương…Chúng tôi luôn sẵn sàng cho các vòng đối thoại dựa trên sự tin tưởng” – ông Lavrov nói./.