Cần giải pháp khả thi cho phát triển vùng đồng bào dân tộc (Nguồn: Truyền hình VTV3)
Chiều 18/9, tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 37, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội phê duyệt Đề án tổng thể đầu tư phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số, miền núi (DTTS - MN) và vùng có điều kiện kinh tế xã hội (KT-XH) đặc biệt khó khăn giai đoạn 2021- 2025.
Trình bày Tờ trình, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Ủy ban Dân tộc Đỗ Văn Chiến cho biết: nước ta có 53 DTTS với 3,04 triệu hộ, 13,38 triệu người, cư trú thành cộng đồng ở 51 tỉnh, thành phố, 548 huyện, 5.266 đơn vị hành chính cấp xã, trong đó có 382 xã biên giới. Địa bàn cư trú chủ yếu ở vùng Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ và Tây Duyên hải miền Trung, chiếm 3/4 diện tích cả nước.
Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Đỗ Văn Chiến trình bày Tờ trình. Ảnh: quochoi.vn
Trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng - an ninh, Đảng và Nhà nước ta đã xác định vùng đồng bào DTTS - MN khu vực Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ và Tây Duyên hải miền trung là những khu vực trọng yếu, giữ vị trí chiến lược quan trọng của đất nước.
Tuy nhiên theo Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc, hiện nay vùng đồng bào DTTS - MN vẫn là vùng khó khăn nhất, chất lượng nguồn nhân lực thấp nhất, kinh tế - xã hội phát triển chậm nhất, tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản thấp nhất, tỷ lệ hộ nghèo cao nhất.
“Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng trên là do: vùng đồng bào DTTS - MN chủ yếu là núi cao, biên giới, địa hình chia cắt, khí hậu khắc nghiệt, kết cấu hạ tầng kém nhất cả nước, xuất phát điểm rất thấp. Chi phí sản xuất, lưu thông hàng hóa lớn nên rất khó khăn để thu hút các nguồn lực xã hội đầu tư phát triển kinh tế - xã hội. Chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS - MN mặc dù đã đạt được nhiều thành tựu, nhưng còn nhiều đầu mối xây dựng, quản lý, theo dõi (hiện còn 118 văn bản đề cập đến chính sách); nguồn lực phân tán, dàn trải… Do đó, cần thiết phải xây dựng “Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS - MN” - Chủ nhiệm Đỗ Văn Chiến nhấn mạnh.
Đề án xác định mục tiêu đến năm 2025, thu nhập bình quân của người DTTS tăng ít nhất 2,5 lần so với năm 2020; giảm tỷ lệ hộ nghèo hàng năm từ 3% đến 5%; giảm 30% số xã đặc biệt khó khăn; 50% số thôn đặc biệt khó khăn so với năm 2020. Trên 80% lao động từ 18 tuổi trở lên có việc làm với thu nhập ổn định. Trên 90% đường ở thôn, bản được cứng hóa theo cấp kỹ thuật của Bộ Giao thông vận tải. 100% xã có trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở đủ cơ sở vật chất đáp ứng yêu cầu dạy và học; đảm bảo có từ 10 - 12% số học sinh DTTS trong độ tuổi trung học được hưởng chính sách trường phổ thông dân tộc nội trú…
Mục tiêu cụ thể đến 2030 không còn hộ đói; hộ nghèo giảm 80% so với năm 2020. 80% hộ gia đình có mức sống bằng với mức sống dân cư trong khu vực. Giảm ít nhất 70% số thôn đặc biệt khó khăn; 80% số xã đặc biệt khó khăn so với năm 2020. Trên 85% xã vùng đồng bào DTTS&MN có cơ sở hạ tầng (đường, điện, trường học, trạm y tế, trụ sở làm việc…) đáp ứng được yêu cầu phát triển KT-XH và đời sống của người dân. Giải quyết căn bản tình trạng di cư tự phát trong đồng bào DTTS…
Tại phiên họp, nhiều ý kiến tán thành cần thiết xây dựng Đề án này và cho rằng, vùng DTTS - MN có vị trí, tầm quan trọng chiến lược về chính trị, kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng, đối ngoại và bảo vệ môi trường sinh thái. Tuy vậy, hiện chính sách dân tộc có trên 100 chính sách đang còn hiệu lực, do nhiều cơ quan chủ trì xây dựng, quản lý, tổ chức thực hiện nên nguồn lực bị phân tán, dàn trải, khó lồng ghép, khó phân định rõ trách nhiệm của các cấp, các ngành. Do đó, cần tích hợp các nội dung chính sách, thu gọn đầu mối quản lý, quy định về cơ chế, nguồn lực bảo đảm thực hiện chính sách.
Một vấn đề nữa đặt ra, Đề án nêu “nguồn lực nhà nước là chủ yếu và có ý nghĩa quyết định, tạo điều kiện thuận lợi cho việc huy động và thu hút mạnh mẽ các nguồn lực khác”, nhưng mới chỉ nêu dự kiến về nguồn lực nhà nước và nguồn vốn tín dụng, chưa phân rõ vốn trung ương, vốn địa phương, chưa nêu dự kiến huy động các nguồn lực khác (vốn doanh nghiệp, vốn tài trợ, đóng góp của người dân, cộng đồng) và chưa nêu rõ được giải pháp huy động các nguồn lực khác là gì.
Từ đó, kiến nghị Chính phủ tiếp thu, chỉnh sửa, hoàn thiện Đề án, kèm theo Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS - MN, trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 8 tới./.