Tổ chức Động vật Châu Á đã tiếp cận với Công viên động vật Yang Bay ở Nha Trang trong nhiều năm nay, đưa ra nhiều khuyến nghị về phúc lợi động vật và nâng cao điều kiện chăm sóc cho động vật hoang dã đang được Công viên này nuôi nhốt. Vui mừng là những khuyến nghị của Tổ chức đã được lắng nghe, và đời sống của nhiều động vật phần nào đang biến chuyển tích cực. Cuối tháng 5/2019, Công viên động vật Yang Bay đã quyết định không duy trì hoạt động của khu nuôi gấu thu hút khách thăm và tự nguyện chuyển giao toàn bộ 4 cá thể gấu đang được nuôi trong khu công viên về với nơi tiếp nhận mới là Trung tâm Cứu hộ Gấu Việt Nam. Ngay sau đó, Chi cục Kiểm lâm Nha Trang và Tổ chức Động vật Châu Á cùng với đơn vị quản lý Công viên đã nhanh chóng phối hợp để sớm tiến hành cuộc cứu hộ.
Đoàn công tác tiệp cận các chuồng gấu (Ảnh: P.V)
Quá trình cứu hộ diễn ra tương đối nhanh chóng và thuận lợi, do các đơn vị đã có sự bàn bạc trước và thống nhất quy trình. Trước mỗi chuyến cứu hộ, Tổ chức Động vật Châu Á chủ động liên lạc nhờ sự hỗ trợ của đơn vị đang chăm sóc, cho gấu nhịn đói từ hôm trước, điều này để đảm bảo an toàn cho tính mạng động vật nếu phải gây mê để đưa ra ngoài. Kể cả không phải gây mê, với gấu có thể dụ từ lồng hiện tại sang lồng vận chuyển, chúng sẽ thu hút và chú ý hơn khi có đồ ăn ngon, giúp cho quá trình cứu hộ thuận lợi hơn rất nhiều.
Gấu trước khi được cứu hộ đã được các nhân viên nhốt trong các chuồng thay vì thả ra khu đất rộng như thường ngày, nên Tổ chức Động vật Châu Á có thể dễ dàng, nhanh chóng tiến hành ghép lồng vận chuyển và chuồng hiện tại, trong khi bác sỹ và y tá thú y dụ gấu bằng đồ ngọt và những món ăn ngon lạ. Có ba cá thể gấu cái, được đặt tên theo các loài hoa là Sweet pea (Hoa đậu ngọt), Lily (hoa ly), Phượng và một cá thể gấu đực được các bác sỹ đặt là Scooby. Gấu được ghép chuồng và cứu hộ lần lượt, đầu tiên là Sweet pea, rồi đến Lily, Scooby và cuối cùng là Phượng. Mỗi gấu được vận chuyển bằng một lồng riêng biệt, được thiết kế chuyên chở cho các chuyến đi xa, có khay nước và khay thức ăn riêng có thể vệ sinh liên tục.
Bác sỹ thú y Kate Shipton, của Trung tâm Cứu hộ Gấu Việt Nam, người phụ trách chính về thú y của chuyến cứu hộ cho biết: Bốn cá thể gấu đều trong tình trạng tương đối tốt, nhanh nhẹn và hoạt bát. Cả bốn phản ứng rất tốt khi y tá và bác sỹ đưa những đồ ngọt dụ sang lồng, vì thế không phải tiến hành gây mê tại địa điểm cứu hộ. Ngoại trừ một vài vết thương hở, vết xước nhẹ, thì có vẻ như một số cá thể có thị lực không được tốt. Nhưng các bác sỹ sẽ thăm khám sức khỏe toàn diện và điều trị cho chúng khi về đến Trung tâm Cứu hộ Gấu Việt Nam. Bác sỹ Kate cũng cho biết thêm, trong điều kiện nắng nóng hiện tại, và phải trải qua nhiều ngày trên đường, nhân viên chăm sóc sẽ cho xe chở gấu dừng vài tiếng một lần, cho ăn, tiếp nước, cho cành cây cũng như thỉnh thoảng tắm bằng vòi cho gấu để chống nóng, đảm bảo sức khỏe tốt nhất.
Chú gấu ngựa Scooby thích thú với lá chuối tươi trong lồng vận chuyển (Ảnh: P.V)
Tại hiện trường cứu hộ, Tiến sỹ Tuấn Bendixsen – Trưởng đại diện Tổ chức Động vật Châu Á cho biết thêm: “Tổ chức rất cảm ơn sự hợp tác và giúp đỡ của Kiểm lâm Nha Trang và Công ty Công viên Du lịch Yang Bay trong suốt quá trình cứu hộ. Mục tiêu của Tổ chức Động vật Châu Á, bên cạnh công tác cứu hộ gấu còn có nhiệm vụ nâng cao phúc lợi động vật và cải thiện đời sống cho động vật hoang dã trong môi trường nuôi nhốt. Yang Bay đã chọn Trung tâm Cứu hộ Gấu Việt Nam là nơi duy nhất họ gửi gắm những con gấu của mình, vì biết chúng sẽ được nhận sự chăm sóc tốt nhất. Hy vọng đây sẽ là sự khởi đầu để nhiều động vật tại Yang Bay có cơ hội được chăm sóc tốt hơn, và phúc lợi của chúng được cải thiện ở mức tối đa. Hai đơn vị cũng đang bàn bạc tính đến các phương án hợp tác nhằm cải thiện đời sống cho những cá thể động vật hoang dã đang được quản lý và nuôi trong công viên Yang Bay.”
Theo dự tính, đoàn cứu hộ sẽ mất ba ngày di chuyển để đưa gấu từ Nha Trang về Trung tâm Cứu hộ Gấu Việt Nam, quãng đường dài khoảng 1.400 km. Ngay khi đưa về Tam Đảo, gấu sẽ trải qua 45 ngày cách ly trước khi được ghép nhóm và hòa nhập tại các khu bán tự nhiên.
Từ năm 2007 tới nay, Tổ chức Động vật Châu Á đã cứu hộ được 209 cá thể gấu ngựa và gấu chó (cả gấu con và gấu sống lâu năm trong các chuồng cũi) tại nhiều tỉnh thành trên khắp Việt Nam. Riêng đầu năm 2019 tới nay, Tổ chức Động vật Châu Á đã thực hiện 4 chuyến cứu hộ, đưa 8 cá thể gấu từ Hà Nội, và Lạng Sơn, và giờ là Nha Trang về chăm sóc và phục hồi tại Trung tâm Cứu hộ Gấu Việt Nam.
Tổ chức Động vật Châu Á đã ký biên bản ghi nhớ hợp tác với Tổng cục Lâm nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam hướng tới chấm dứt 100% số trại gấu còn lại trên địa bàn cả nước và đưa được thêm khoảng 800 cá thể gấu nữa về các cơ sở cứu hộ, lộ trình từ năm 2017 tới 2022. Thống kê mới nhất cho thấy cả nước còn khoảng hơn 600 cá thể gấu nuôi trong các trang trại, trong khi gấu ngoài tự nhiên chỉ còn vài trăm cá thể. Cuối năm 2005, Chính phủ Việt Nam tiến hành lập hồ sơ và quản lý gấu trên cả nước nhằm mục đích quản lý số lượng gấu đang nuôi nhốt, chấm dứt tình trạng săn bắt gấu từ tự nhiên về nuôi.) Phần lớn gấu ngựa nuôi nhốt trong các trang trại vì mục đích thương mại, và có lẽ khoảnh khắc duy nhất mà những cá thể này được ra khỏi bốn bức sắt xung quanh là khi bị gây mê để trích hút mật. Một số cá thể gấu được nuôi nhốt với mục đích làm cảnh hoặc để biểu diễn trong các công viên hoặc rạp xiếc.